مفهوم و راه کار های توسعه
عزیزالله طهماسی
چطور می توانیم زنده گی , اجتماع و کشور خود را توسعه دهیم ؟
بحث پیرامون پرسش فوق ما را برای پیدا کردن مفهوم توسعه و کار بست راه کارهای توسعه بخصوص توسعه پایدار رهنمون می سازد .ناگفته پیداست که هیچ جامعه ای بدون توسعه و آن هم توسعه پایدار و رو به رشد زنده نمانده و به تکامل نمی رسد . توسعه پایدار , مفهوم جدیدی است که از طریق پیوند بین ابعاد مختلف توسعه , مانند توسعه اقتصادی , فرهنگی , سیاسی و اجتماعی و توجه خاص به ملاحظات محیطی و حفظ محیط زیست از دهه هشتاد بطور گسترده ای مطرح گردیده است . موضوع مورد بحث دراین مقاله ارائه راه حل ها برای توسعه پایدار درافغا نستان می باشد .
مفهوم توسعه
همه ی ما مطالب زیادی راجع به مفهوم توسعه خوانده یا شنیده ایم و هر کسی از آن تجسمی در ذهن خود دارد . امروزه کمتر واژه ای تا این حد در محافل اجتماعی – سیاسی و خاصه مدیریت و اقتصاد مطرح شده است . به هر حال به قول ادبا باید گفت موضوع سهل و ممتنع است , سهل از آن جهت که مفاهیم و معانی کلی از آن در ذهن همه است , ممتنع از آن روی که تعریف , جزئیات , مرزندی و مهمتر از همه سازکار های عملی تحقق توسعه همچنان مورد بحث است . همه ی ما از توسعه اقتصادی شناخت داریم و شاخصه های آن را مثل رشد تولید , افزایش بهره وری یعنی کارایی , افزایش در آمد ملی و تولید نا خالص ملی و … در نظر داریم . از طرف دیگر , توسعه اجتماعی و شاخصه های نظیر توزیع عادلانه در آمد برابری و بسط عدالت اجتماعی را نیز می شناسیم و گفته می شود که پس از رشد اقتصادی و حتی همراه آن و به دنبال کار آفرینی , ایجاد اشتغال به جا و لازم است تا افراد فعال جامعه در چرخه اقتصادی کشور مشغول به کار شوند . همچنین توسعه فرهنگی از جنبه های نوین مفهوم توسعه است که شاخصه های مثل امکان استفاده متناسب و عادلانه همه از فضاهای فرهنگی ارتقای دانش و معرفت در جامعه و … را در بر دارد . و همسنگ همه از توسعه سیاسی , مؤلفه های همچون مشارکت عمومی در تصمیم گیری ها , فضای باز سیاسی , امکان مشارکت همگانی در قدرت صحبت می شود .
دید گاه های توسعه
توسعه , فرآیند تعاملی است که در آن افراد در شبکه های کاری یاد می گیرند که چگونه مشکلات را تعریف و حل کنند . همچنین فرآیندی است که در آن سازگاری همه بخش های افزایش می یابد . صنعتی شدن فرآیندی است که صرفاً برای ایجاد نوع مهارت برای حل مشکل است . مدرنیزم به نشانه و نماد ها و مدل های از زنده گی تکنالوژیک اشاره می کند . در حالی که صنعتی شدن کمتر جنبه اجتماعی دارد , مدرنیزم بیشتر جنبه اجتماعی داشته و در واقع پیامد اجتماعی صنعتی شدن است و توسعه فرآیند چند سطحی است که می تواند همه مفاهیم پیش گفته را در بر گیرد . ضمناً مدرنیزم یک حالت است , صنعتی شدن خود نیز فرآیندی است که از توسعه بسیار محدود تر است , فرآیند توسعه انتهای باز دارد یعنی نا محدود است و بسته نیست . البته اینکه کدام جنبه توسعه بیشتر مورد نظر باشد . بستگی به جامعه مورد نظر دارد , مثلاً جامعه که دارای اقتصاد پیشرفته ای است , اولویت به توسعه سیاسی است و برعکس .
مدیریت و توسعه
سازمان های عصرما , نقش ها و مأموریت های فراتر از نقش ها و مأموریت های سنتی به عهده دارند . سازمان های امروزی از یک نهاد صرفاً اداری , اقتصادی و صنعتی خارج شده و به صورت نهاد های اجتماعی – سیاسی در آمده اند که باید نسبت به مسایل محیط اجتماعی حساس و آگاه باشند لذا دانش سیاسی و اجتماعی لازمه مدیریت امروز است .
توسعه دارای دو بعد می باشد , یکی توسعه فزاینده صنعتی و دیگری توسعه انسانی و معقول است . از آنجاییکه مدیریت با انسان ها سروکار دارد , قطعاً در مبحث توسعه نیز در نهایت صحبت بر سر آنهاست , لذا توسعه نیاز مند انسان های توسعه یافته نیز است .
افغانستان بخاطر پیدایش و موجودیت عوامل باز دارنده توسعه از جمله کشور های توسعه نا یافته به حساب می آید . نبود آزادی های مدنی , موجودیت رژیم های سیاسی نا کار آمد , موجودیت نظام اداری فرسوده و فساد پرور , نبود عدالت اجتماعی , توزیع غیر عادلانه ثروت و نبود برنامه کوتاه مدت و دراز مدت برای توسعه از جمله عوامل عمده در توسعه نیافته گی این کشور نقش مهمی را داشته اند . اینکه ما چطور می خواهیم زنده گی , اجتماع و کشور خود را به سوی توسعه پایدار سوق دهیم ضرورت به راه کار ذیل از همه بیشتر برجستگی دارد :
- تأمین و ایجاد صلح پایدار .
- ارتقای سطح کارآیی دولت و پاسخگو بودن دولت به مردم .
- اصلاح سیستم اداری نا کار آمد موجود به یک سیستم عصری و کار آمد .
- مشارکت مردم بویژه زنان در تصمیم گیری های کلان کشوری .
- تقویت نهاد های جامعه مدنی .
- انکشاف متوازن در سطح ولایات , ولسوالی ها و قریه ها .
- اصلاح و به روز کردن نظام تعلیمی و تربیتی کشور .
- توزیع عادلانه ثروت ها و فرصت ها .
- تقویت و نهادینه کردن مردم سالاری .
- ضرورت نفی و انکار عصبیت های قومی , زبانی , منطقه ای و حتی مذهبی .
- اتخاذ سیاست اخلاقی ( حفظ امکان استفاده حد اقل مساوی با ما برای نسل های بعدی از منابع طبیعی ) شدیداً مد نظر توسعه پایدار قرار گیرد .
عامل مؤثر دیگری بر روند توسعه پایدار , توسعه انسانی می باشد که مؤلفه های آن عبارت اند از : دولت , وسایل ارتباط جمعی , دستگاه های اداری , احزاب سیاسی , آموزش محیط های شهری , مذهب , محیط کاری و غیره . در جامعه ی که انسان های توسعه یافته به وفور یافت شوند , جامعه پیشرفته و تکامل یافته پدید و توسعه میابد .
خبرگزاری حاما
پایان
