خبر دقیق، متوازن و بی‌طرف را از خبرگزاری حاما دنبال کنید

 نوروز در میان اقوام فارسی زبان، از باستان تا امروز 

 نوروز در میان اقوام فارسی زبان، از باستان تا امروز
.

دانشمندان بشر شناسی با تحقیقات که درباره  تمدن بشر انجام داده اند با تحلیل بعض از آثار و علائم بجا مانده از انسان های اولیه و انسان های که به سلسله تا این عصر و زمان میرسد چنان مینگارند که انسان ها در هر مرحله از تمدن بشری تابع یک سلسله رسوم و عنعنات بوده اند که این رسوم و عنعنات شان نمایانگر رشد سطح زندگی شان و متولد شدن ارزش ها در راستای زندگی شان و وابستگی آنها با اجتماع شان نشان میدهد.

بعضی از این رسوم رفته رفته در امتداد گذر زمان فراموش شده اما بعضی از این رسوم و عنعنات تا امروز در میان مردم به اساس پیوند های تاریخی آنها با همان رسوم تا امروز بجا مانده و در میان مردم بجا میشود و چون بعضی از این رسوم قریحه  دینی نداشته به همین دلیل  با ظهور مذاهب در عصرهای مختلف باز هم این رسوم در میان مردم به حالت اولیه اش باقی مانده .  چون شامل عنعنات و رسوم عادی مردم شده نظر به آموزه های دینی هیچ ممانعتی برای بجا کردن این رسوم وجود نداشته.
مثلا نوروز .
نوروز در ایران و افغانستان آغاز سال نو محسوب می‌شود و در برخی دیگر از کشورها یعنی تاجیکستان، روسیه، قرقیزستان، قزاقستان، سوریه، عراق، گرجستان، جمهوری آذربایجان، آلبانی، چین، ترکمنستان، هند، پاکستان و ازبکستان تعطیل رسمی است و مردمان آن جشن را برپا می‌کنند.
نوروز به عنوان یک جشن قدیمی و کهن از اقوام متعددی در منطقه به ارث رسیده‌است و با رنگ ویژه، شناسنامه ایرانی به خود گرفته و از آن به عنوان نماد پیوند دهنده افراد و اقوام ایرانی و ملت ایران یاد می‌شود.

اما اینطور نیست این جشن به عنوان یک جشن باستانی در میان تمام اقوام ساکن در حوزه فارس و آن اقوامی که قریحه یی از فرهنگ آریایی دارند تجلیل میشود و هیچ بنیاد مذهبی ندارد .
ولی صرف این روز به عنوان  یکی از روزهای مقدس و اعیاد مذهبی زرتشتیان و بهاییان نیز به‌شمار می‌رود . که با رسوم مذهبی این اقلیت مذهبی در افغانستان هیچگاه تجلیل نشده است.

اما برای اقوام فارسی زبان نوروز  آغازگر رستاخیز طبیعت، گاه رویش و زایش باغ و بوستان می‌ باشد و این اقوام بر این باور هستند که در نوروز، همزمان با طبیعت، باید روزگار نو و جدیدی را با روان و نگرش نو، در تن‌پوش تازه‌ای آغاز کنند.
نوروز، با عنوان رسمی «روز بین‌المللی نوروز»، توسط یونسکو به عنوان میراث فرهنگی و معنوی بشر به ثبت جهانی رسیده‌است.
در تمام ممالکی که جشن باستانی نوروز تجلیل به عمل می آورند رسوم خاصی وجود دارد اما این رسوم همه ساخته و پرداخته آنها نیستند بلکه اگر به معلومات تاریخی که در مورد این روز وجود دارد دقیق بنگریم همه  این رسوم در راه و رسم باستانی آن قریحه یی دارد که نمی‌توان از آن انکار کرد.
مردم در قدیم به این نظر بودند که چون طبیعت جامه عوض کرده و همه  سر و صورتش رنگین شده پس بیایید ما هم به رسم طبیعت جامه عوض کنیم و خود را رنگین سازیم در اقوام فارسی زبان چون افغانستان،  ایران،  تاجیکستان شب نوروز را با هفت سین و غذاهای متنوع و سبزیجات رنگین میساختند و چون در این فصل سال میوه تازه نمی بود میوه های خشک را تر میکردند و وقتی شیرین میشد آنرا گرد هم می‌نشستند و میل میکردند . برای زارعان ، باغداران این روز نوید از کار و امید به برکات در حاصلات شان بود و الان نیز است .
واژه نوروز :
واژه نوروز، از فارسی میانه nwklwc (آوانویسی: nōgrōz)  برگرفته از زبان اوستایی است. مورخان، معادل اوستایی آن را  navaka raocah حدس می‌زنند.
امروزه این واژه به‌طور عام به اعتدال بهاری و آغاز سال نو اطلاق می‌شود .
اقوام ساکن این حوزه از ایام باستان از نوروز با عنوان «ناوا سرِدا» به معنی سال نو یاد می‌کردند. مردمان ایرانی آسیای میانه مانند سغدیان و خوارزمیان، نوروز را نوسارد و نوسارجی، به معنای سال نو می‌نامیدند.
در متن‌های گوناگون لاتین، بخش نخست واژه نوروز با املای No, Now, Nov وNew Naw و بخش دوم املای Ruz, Rooz و Rouz نوشته شده‌است. در برخی از موارد، این دو بخش پشت سر هم و در برخی نیز با فاصله نوشته می‌شوند. در کشورهای مختلف تلفظ نوروز متفاوت است. در شهر لکنو هند که هر ساله نوروز برگزار می‌شود و هفته‌نامه‌ای هم با نام نوروز دارد آن را به صورت Nauroz تلفظ می‌کنند که به تلفظ لهجه دری نزدیک است. به اساس بعضی باور ها این واژه در الفبای لاتین با توجه به قواعد آواشناسی، به شکل Nowruz توصیه می‌شود. (که البته وی تلفظ فارسی ایران را مبنا قرار داده‌است) این شکل از املای واژه نوروز، هم‌اکنون در نوشته‌های یونسکو و بسیاری از متون سیاسی به کار می‌رود.
نوروز در فارسی میانه /no:g ro:z/ بوده‌است.
پیشینه نوروز :
اگر به پیشینه این جشن مردمی یعنی نوروز برگردیم موضوع یادبود مان از حد تجلیل آن به صفت یک جشن ملی و باستانی خارج خواهد شد و به روز ها بحث در سمینار های علمی و سمپوزیوم ها خواهد کشید .  ولی اگر بر اصل موضوع دقت کنیم نوروز یک جشن باستانی و مردمی بود ، است و خواهد بود صرف در میان اقلیت های مذهبی چون زردشتیان و بهاییان این روز به صفت روز مذهبی شان تجلیل میشود  اما این جشن باستانی در افغانستان هیچگاه تجلیل مذهبی نداشته . یک نکته جاه دارد که از آن یاد کرد میله گل سرخ که در روضه شاه اولیا در شهر مزار شريف ولایت بلخ از آن تجلیل صورت میگیرد .
ربطی به بلند شدن علم حضرت علی رض در محوطه روضه شريف ندارد . علم مبارک بخاطر بلند میشود که این روز مصادف است به روز اول خلافت حضرت علی رض اما میله گل سرخ یک میله مردمی است ولی چون در یک روز است مردم از آن یکجا تجلیل به عمل می آورند .
در طول سالیان متمادی در این روز به نام عبادت هیچ عملی صورت نگرفته نه در گذشته ها و نه در سالیان اخیر که به این روز رنگ مذهبی ببخشد اما کسانی که به این امر عقیدمند اند که هر کار نیک را با اسم پرودگار آغاز کنند  دو رکعت نماز شکرانه می‌خوانند و این دعا را نیز بعد نماز شان می‌خوانند.

متن دعای تحویل سال

یَا مُقَلِّبَ الْقُلُوبِ وَ الْأَبْصَارِ یَا مُدَبِّرَ اللَّیْلِ وَ النَّهَارِ یَا مُحَوِّلَ الْحَوْلِ وَ الْأَحْوَالِ حَوِّلْ حَالَنَا إِلَی أَحْسَنِ الْحَالِ

ترجمه و معنی فارسی دعای تحویل سال:
ای تغییر دهنده دلها و دیده‏ ها * ای مدبر شب و روز * ای گرداننده سال و حالت ها * بگردان حال ما را به نیکوترین حال
امید که این سال برای ما و تمام اقوام ساکن در این حوزه به رنگ جامه سبز و خرم طبیعت رنگین و پر از نعمات و  برکات الهی باشد .

نوروز تان پیروز هر روز تان نوروز .

خبرگزاری حاما

بری افغانپور

Input your search keywords and press Enter.